Iedereen ervaart emoties, vaak onverwacht en intens. Ze kunnen je plotseling overvallen, als golven die je uit balans brengen. Maar wat zijn emoties precies, en waarom hebben ze zo’n grote invloed op je gedrag?
Volgens Wikipedia is een emotie een innerlijke beleving, zoals vreugde, angst, boosheid of verdriet, die wordt opgeroepen door een specifieke situatie of spontaan kan optreden. Deze belevingen zijn subjectief en gaan vaak gepaard met lichamelijke reacties en gezichtsuitdrukkingen.
Biologisch gezien is een emotie een reactie van de hersenen op een prikkel, iets wat bij zowel mensen als dieren automatisch tot uiting komt in gedrag. Denk aan lachen bij blijheid, tranen bij verdriet, en het typische “vecht, vlucht, of bevries”-gedrag bij boosheid of angst. Hoewel we emoties niet altijd kunnen sturen, hebben ze een cruciale functie: ze helpen je in beweging te komen en maken je attent op je behoeften.
De Functie van Emoties
Emoties spelen een essentiële rol in je leven. Ze waarschuwen je als je in gevaar bent en het stuurt je gedrag zodat jij jezelf kunt beschermen. Bijvoorbeeld, angst kan je waarschuwen voor een dreigend gevaar, waardoor je op tijd kunt reageren. Boosheid kan je motiveren om je grenzen te bewaken en onrecht tegen te gaan. Emoties zijn dus signalen van je lichaam dat er iets speelt—iets wat aandacht nodig heeft.
Toch worden emoties vaak negatief gezien, vooral in de opvoeding. Hoe vaak horen je niet zinnen als “Huilen is voor watjes,” “Droog je tranen en ga door,” of “Dat boze gedrag laat je maar ergens anders zien”? Door deze uitspraken leren kinderen al vroeg dat bepaalde emoties ongewenst zijn. Het gevolg? Ze leren hun emoties te onderdrukken, wat later in hun leven kan leiden tot oppervlakkige communicatie en het vermijden van diepgaande gesprekken.
Wanneer emoties voortdurend onderdrukt worden, kan dit leiden tot psychische klachten, die zich soms uiten in lichamelijke klachten zonder duidelijke medische oorzaak. Denk aan hoofdpijn, maagpijn of zelfs een burn-out. Het onderdrukken van emoties is vergelijkbaar met een ballon die je onder water probeert te houden: hoe verder je hem naar benedendrukt, hoe groter de kracht waarmee hij omhoog schiet zodra je grip verliest.
Wat kun je als ouder doen?
Als ouder is het belangrijk om de emoties van je tiener serieus te nemen en haar te leren dat emoties er mogen zijn.
Hier zijn enkele tips om je tiener te ondersteunen als de emoties hoog oplaaien:
- Luister zonder oordeel: Soms willen tieners gewoon hun hart luchten. Geef haar de ruimte om te praten zonder meteen te willen corrigeren of adviseren. Door simpelweg te luisteren, laat je zien dat de gevoelens er mogen zijn.
- Normaliseer emoties: Laat je tiener weten dat het normaal is om emoties te voelen, en dat er geen ‘slechte’ emoties zijn. Boosheid, verdriet en angst zijn net zo valide als vreugde. Door emoties te normaliseren, voelen ze zich minder alleen en meer begrepen.
- Help bij het benoemen van emoties: Soms vinden tieners het moeilijk om te verwoorden wat ze voelen. Help haar door emoties een naam te geven: “Ik zie dat je boos bent,” of “Het lijkt alsof je verdrietig bent.” Dit helpt om emoties te herkennen en beter te begrijpen.
- Moedig gezonde uitlaatkleppen aan: Laat je tiener weten dat het oké is om hun emoties te uiten, en leer haar manieren om dit te doen. Dit kan variëren van sporten, creatief bezig zijn, tot het bijhouden van een dagboek.
- Wees een voorbeeld: Laat zien hoe jij omgaat met je eigen emoties. Praat over je gevoelens, laat zien hoe je jezelf kalmeert of hoe je om hulp vraagt. Door zelf het goede voorbeeld te geven, leert je tiener dat het oké is om emoties te voelen en te uiten.
Conclusie
Emoties zijn krachtige signalen van je lichaam, die jou vertellen dat er iets speelt wat aandacht nodig heeft. Als ouder is het je taak om je tiener te leren dat emoties er mogen zijn, en haar te helpen om deze emoties op een gezonde manier te uiten. Door te luisteren, emoties te normaliseren, en gezonde copingstrategieën aan te moedigen, kun je haar de tools geven om emoties beter te begrijpen en te beheersen.
Mocht je merken dat je tiener moeite heeft met het omgaan met emoties, dan kan een coachtraject helpen. Hierin leren jongeren hoe ze hun emoties kunnen herkennen en op een gezonde manier kunnen uiten, zodat ze niet overspoeld worden door wat ze voelen.
Neem gerust contact op voor een vrijblijvend gesprek om te ontdekken hoe ik je tiener kan ondersteunen.